CÂY THUỐC
Tiêu chuẩn GACP-WHO – Đảm bảo an toàn, chất lượng dược liệu
Tham vấn y khoa: Dược Sĩ Nguyễn Thị Thịnh
Biên tập viên: Hải Hà
Nhằm hiện thực hóa chiến lược phát triển bền vững nền tảng chăm sóc sức khoẻ của ngành y tế nói chung và của ngành dược liệu nói riêng, từng bước vươn ra thị trường quốc tế, VIỆN NGHIÊN CỨU, BẢO TỒN VÀ PHÁT TRIỂN CÂY THUỐC VIỆT đã và đang xây dựng quy trình tư vấn ứng dụng GACP, GACP-WHO. Giúp các doanh nghiệp kiểm soát được chất lượng nguồn dược liệu, bởi tất cả các công đoạn đều được các doanh nghiệp tự thực hiện với tiêu chuẩn khắt khe. Đây là yếu tố quan trọng làm nên sản phẩm chất lượng, mang lại giá trị cao, phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu.
Nội dung bài viết
1. GACP-WHO là gì?
2. Các tiêu chuẩn GACP-WHO
2.1. Chọn dược liệu
2.2. Chọn giống
2.3. Tiêu chuẩn GACP-WHO về lựa chọn địa điểm
2.4. Trồng, chăm sóc và bảo vệ cây
2.5. Thu hoạch, thu hái
2.6. Tiêu chuẩn GACP-WHO về sơ chế dược liệu
2.7. Bảo quản dược liệu
3. Lợi ích của việc áp dụng tiêu chuẩn GACP-WHO
3.1. Chủ động được nguồn dược liệu
3.2. Kiểm soát được chất lượng dược liệu
3.3. Bảo tồn nguồn dược liệu quý của Việt Nam
3.4. Góp phần giải quyết vấn đề an sinh xã hội
1. GACP-WHO LÀ GÌ?
GACP là viết tắt của Good Agricultural and Collection Practices tức “Thực hành tốt nuôi trồng và thu hái”. GACP-WHO là “Thực hành tốt nuôi trồng và thu hái theo khuyến cáo của Tổ chức y tế thế giới (WHO)”. Đây là các nguyên tắc, tiêu chuẩn kỹ thuật nhằm đảm bảo an toàn, chất lượng và hiệu quả của dược liệu.
2. CÁC TIÊU CHUẨN GACP-WHO
Tiêu chuẩn của GACP-WHO rất chặt chẽ, bao gồm nhiều công đoạn như:
2.1. Chọn dược liệu
Xác định dược liệu muốn trồng, có thể gửi mẫu lên các viện dược liệu cấp quốc gia hoặc khu vực nhờ giám định loài.
2.2. Chọn giống
Lựa chọn nhà cung cấp giống
Đánh giá lai lịch nguồn giống
Kiểm tra chất lượng nguồn giống
2.3. Tiêu chuẩn GACP-WHO về lựa chọn địa điểm
Chọn vùng đất trồng phù hợp
Khảo sát các yếu tố có thể ảnh hưởng đến chất lượng trồng trọt
Đánh giá tác động của việc trồng trọt đến môi trường sinh thái xung quanh.
2.4. Trồng, chăm sóc và bảo vệ cây
Quy định cụ thể về làm đất, trồng trọt, chế độ chăm sóc (làm cỏ, tưới nước bón phân và các thuốc bảo vệ thực vật (nếu cần)… trong quá trình trồng trọt).
Yêu cầu về nhân sự các trang thiết bị cần thiết.
2.5. Thu hoạch, thu hái
Quy định thời điểm, thời gian, bộ phận và quy trình thu hái
Yêu cầu về nhân sự và các trang thiết bị cần thiết.
2.6. Tiêu chuẩn GACP-WHO về sơ chế dược liệu
Quy định sơ chế dược liệu sau khi thu hái (phương pháp sơ chế, dụng cụ sơ chế, máy móc…)
Yêu cầu về nhân sự tham gia sơ chế (được đào tạo, có sức khoẻ…)
2.7. Bảo quản dược liệu
Quy định về bảo quản dược liệu trước khi đưa vào sản xuất hoặc bán ra thị trường (điều kiện bảo quản, cách bố trí kho, ghi nhãn…)
Yêu cầu về nhân sự quản lý kho bảo quản (được đào tạo, nhiệm vụ, trách nhiệm…)
Tiêu chuẩn GACP-WHO
3. LỢI ÍCH CỦA VIỆC ÁP DỤNG TIÊU CHUẨN GACP-WHO
3.1. Chủ động được nguồn dược liệu
Theo Cục quản lý Y dược cổ truyền – Bộ Y tế, mỗi năm nước ta tiêu thụ khoảng 60 nghìn tấn dược liệu. Tuy nhiên, Việt Nam chỉ tự cung cấp được 25 – 30% nguyên liệu phục vụ sản xuất trong nước, còn lại phải nhập khẩu.
Sự phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nước ngoài ảnh hưởng lớn tới sản xuất của các doanh nghiệp. Thậm chí độ rủi ro càng tăng cao trước tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp như hiện nay.
Việc tự xây dựng vùng trồng dược liệu theo tiêu chuẩn GACP-WHO sẽ giúp các doanh nghiệp chủ động được nguồn nguyên liệu đồng thời nâng cao sức cạnh tranh cho dược liệu nước nhà, thậm chí mở đường cho xuất khẩu.
3.2. Kiểm soát được chất lượng dược liệu
Một trong những thực trạng đáng báo động hiện nay là việc dược liệu giả, kém chất lượng tràn lan trên thị trường. Dù công tác kiểm tra, kiểm soát đã được thắt chặt hơn nhưng vẫn không thể kiếm soát hết nguồn dược liệu không rõ nguồn gốc xuất xứ, đe dọa tới sức khỏe và tính mạng của người tiêu dùng.
Việc sở hữu vùng trồng dược liệu đạt chuẩn GACP-WHO sẽ giúp doanh nghiệp kiểm soát được chất lượng nguồn dược liệu. Bởi tất cả các công đoạn đều được doanh nghiệp tự thực hiện với tiêu chuẩn khắt khe. Đây là một yếu tố quan trọng làm nên sản phẩm chất lượng.
3.3. Bảo tồn nguồn dược liệu quý của Việt Nam
Việt Nam có nguồn dược liệu phong phú với hơn 5.000 loài cây thuốc, trong đó có có nhiều loại đặc hữu, quý hiếm cần được bảo tồn. Việc trồng, chăm sóc các loại dược liệu sẽ giúp bảo tồn, duy trì và nhân giống các gen quý, giúp bảo tồn nguồn gen dược liệu của Việt Nam.
3.4. Góp phần giải quyết vấn đề an sinh xã hội
Như trên đã đề cập, nhu cầu dược liệu của nước ta là rất lớn. Nhưng người dân trồng tự phát vẫn “loay hoay” tìm đầu ra cho dược liệu do không đảm bảo chất lượng sản phẩm. Việc áp dụng tiêu chuẩn GACP-WHO sẽ giúp giải quyết vấn đề này. Từ đó, tạo sinh kế cho bà con, góp phần xóa đói giảm nghèo, làm giàu bên vững.
Có thể nói, việc triển khai các vùng trồng đạt tiêu chuẩn GACP-WHO là cầu nối giữa người dân, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Người dân được đảm bảo về đầu ra. Doanh nghiệp tự chủ được nguồn nguyên liệu, kiểm soát được chất lượng dược liệu ở mức cao nhất. Từ đó, người tiêu dùng có thể mua được các sản phẩm chất lượng, an toàn với giá thành hợp lý.
